“Dương giả”, “tái hoạt” hay “tái nhiễm” ?
Đây là một vấn đề mới đang thu hút quan tâm của cả những nhà chuyên môn và các chuyên gia y tế khi có hiện tượng xét nghiệm dương tính trở lại với SARC-CoV-2 ở một số bệnh nhân nhiễm COVID-19 đã hồi phục tại một số nước. Mới đây, các chuyên gia thuộc Ủy ban lâm sàng trung ương về kiểm soát bệnh mới nổi của Hàn Quốc bước đầu đã có nhận định về hiện tượng này.
Tính đến ngày 1/5/2020, Hàn Quốc đã có hơn 260 người nhiễm COVID-19 có xét nghiệm dương tính trở lại với coronavirus sau khi đã hồi phục, hiện tượng này đã đưa ra cảnh báo rằng vi-rút SARS-CoV-2 có thể có khả năng “kích hoạt lại” hoặc “lây nhiễm lại” cho người nhiều lần. Nhưng theo các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm của Hàn Quốc thì cả hai khả năng này đều khó xảy ra.
Theo các chuyên gia thuộc Bệnh viện Đại học Quốc gia Seoul, phương pháp xét nghiệm được sử dụng để phát hiện coronavirus được gọi là phản ứng chuỗi polymerase (PCR), phản ứng này không thể phân biệt vật liệu di truyền (RNA hoặc DNA) là của vi-rút đang gây bệnh hay là các mảnh của vi-rút đã chết, các mảnh này có thể tồn tại lâu trong cơ thể sau khi người bị nhiễm đã hồi phục.
“Các xét nghiệm đã phát hiện ra axit ribonucleic của vi-rút đã chết. Trong xét nghiệm PCR sử dụng để chẩn đoán nhiễm COVID-19, các vật liệu di truyền của vi-rút được khuếch đại trong quá trình xét nghiệm, cho dù đó là từ vi-rút sống hay chỉ từ các mảnh tế bào của vi-rút đã chết có thể tồn tại nhiều tháng trong cơ thể bệnh nhân đã hồi phục. Các xét nghiệm PCR không thể phân biệt được vi-rút còn sống hay đã chết, và điều này có thể dẫn đến hiện tượng dương tính giả” – Tiến sĩ Oh Myoung-don, Chủ nhiệm Ủy ban lâm sàng trung ương về kiểm soát bệnh mới nổi của Hàn Quốc cho biết.
Các chuyên gia Hàn Quốc cũng cho biết các tế bào biểu mô đường hô hấp có thời gian bán hủy lên đến 3 tháng và RNA của vi-rút trong tế bào có thể được phát hiện bằng xét nghiệm PCR từ 1 đến 2 tháng sau khi tế bào bị loại bỏ. Để xác định xem một người có chứa vi-rút còn có khả năng gây bệnh hay không (vi-rút sống), thay vì làm xét nghiệm PCR kiểm tra sự hiện diện của kháng nguyên của vi-rút như hiện nay thì các kỹ thuật viên phòng thí nghiệm sẽ phải nuôi cấy vi-rút trong điều kiện lý tưởng để xem liệu nó có khả năng phát triển hay không.
Ủy ban lâm sàng trung ương về kiểm soát bệnh mới nổi của Hàn Quốc đã xác nhận một đánh giá trước đó của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hàn Quốc (KCDC) rằng các bệnh nhân có xét nghiệm dương tính lại không xác nhận được nguồn lây nhiễm và kết quả nuôi cấy vi-rút đều không tìm thấy vi-rút sống ở những bệnh nhân đã hồi phục.
Quá trình vi-rút SARS-CoV-2 tạo ra một vi-rút mới chỉ diễn ra trong tế bào và không xâm nhập vào nhân tế bào, khác với một số loại vi-rút khác, như vi-rút suy giảm miễn dịch ở người (HIV) và vi-rút thủy đậu, chúng có thể tự tích hợp vào bộ gen của vật chủ bằng cách xâm nhập vào nhân tế bào người, nơi chúng có thể tiềm ẩn trong nhiều năm và sau đó có hiện tượng “kích hoạt lại”.
Điều này có nghĩa là coronavirus không gây nhiễm trùng mạn tính hoặc tái phát, nói cách khác, rất ít khả năng vi-rút này sẽ hoạt động trở lại trong cơ thể đã bị nhiễm trước đó và đã chuyển sang giai đoạn hồi phục. Ngoài ra, điều đáng yên tâm khi vi-rút đang trải qua những thay đổi di truyền rất nhỏ, những thay đổi này chưa đủ lớn để các kháng thể hiện có của một người bị nhiễm SARS-CoV-2 không còn tác dụng chống lại một chủng mới của vi-rút.
(Tài liệu tham khảo: “Recovered patiens who tested positive for COVID-19 likely not reinfected”- Yasemin Saplakoglu – Staff Writer, www.livescience.com, May 1, 2020 và “Tests in recovered patients found false positives, not reinfections” – Kim Bo-gyung, www.koreaherald.com, Apr 29, 2020).
SỞ Y TẾ TP.HCM
