NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA LUẬT KHÁM BỆNH, CHỮA BỆNH 2023
Trong lĩnh vực y tế, Luật khám bệnh, chữa bệnh đóng vai trò rất quan trọng, là công cụ để cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước cũng như giữ vững trật tự, kỷ cương, kỷ luật của quản lý nhà nước về hoạt động khám bệnh, chữa bệnh. Trải qua hơn 10 năm ban hành và áp dụng, Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2009 (Luật KBCB 2009) dần phát sinh những điểm bất cập, hạn chế cần được khắc phục để phù hợp với tình hình phát triển của xã hội và hội nhập quốc tế. Do đó, Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023 (Luật KBCB 2023) đã được Quốc hội thông qua, thay thế cho Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2009 kể từ ngày 01/01/2024. So với Luật khám chữa bệnh hiện hành, Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023 có nhiều điểm mới, cụ thể:
I. ĐỐI VỚI NGƯỜI BỆNH
1. Quy định rõ hơn về tình trạng người bệnh không có thân nhân, thân nhân của người bệnh và người đại diện của người bệnh.
Nếu như trước đây, Luật KBCB 2009 chỉ quy định tại khoản 11 Điều 2: “11. Người bệnh không có người nhận là người bệnh đang ở trong tình trạng cấp cứu, bị bệnh tâm thần hoặc bị bỏ rơi, bao gồm cả trẻ sơ sinh bị bỏ rơi tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh mà không có giấy tờ tùy thân, không xác định được địa chỉ cư trú.” thì Luật KBCB 2023 quy định chi tiết hơn về các trường hợp người bệnh không có người nhận hay không có nhân thân cụ thể:
“10. Người bệnh không có thân nhân là người thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Người bệnh đang trong tình trạng cấp cứu không có giấy tờ tùy thân, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;
b) Người bệnh tại thời điểm vào cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không thể hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và không có giấy tờ tùy thân, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;
c) Người bệnh đã xác định được danh tính nhưng tại thời điểm vào cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không thể hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;
d) Trẻ em dưới 06 tháng tuổi bị bỏ rơi tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.”
Ngoài ra, Luật KBCB 2023 còn bổ sung thêm quy định nhằm xác định rõ người đại diện của người bệnh và việc thay thế người đại diện của người bệnh tại khoản 11 và 12 Điều 2 Luật KBCB 2023 như sau:
“11. Thân nhân của người bệnh là người thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Vợ hoặc chồng; cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha mẹ vợ, cha mẹ chồng; con đẻ, con nuôi, con dâu, con rể của người bệnh hoặc thành viên khác trong gia đình theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình;
b) Người đại sóc cho người bệnh trong quá trình khám bệnh, chữa bệnh tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nhưng không phải là người hành nghề.
c) Người trực tiếp chăm theo quy định của Luật này trong phạm vi đại diện.
Người đại diện của người bệnh là người thay thế cho người bệnh thực hiện quyền và nghĩa vụ của người bệnh diện của người bệnh;”
Bên cạnh đó, người đại diện của người bệnh và thủ tục thay thế người đại diện của người bệnh cũng được làm rõ tại Điều 8 Luật này:
Điều 8. Người đại diện của người bệnh
1. Một người bệnh chỉ có một người đại diện tại một thời điểm.
2. Người đại diện của người bệnh phải là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, bao gồm:
a) Người do người bệnh là người thành niên tự lựa chọn;
b) Người do thành viên gia đình của người bệnh lựa chọn trong trường hợp người bệnh là người thành niên không thể tự lựa chọn và không có ủy quyền trước khi rơi vào tình trạng không thể hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi;
c) Người đại diện theo ủy quyền và người đại diện theo pháp luật của người bệnh theo quy định của Bộ luật Dân sự;
d) Người đại diện theo pháp luật của pháp nhân theo quy định của Bộ luật Dân sự hoặc người được pháp nhân phân công mà pháp nhân đó chịu trách nhiệm quản lý, chăm sóc, nuôi dưỡng người bệnh theo quy định của Bộ luật Dân sự;
đ) Người không thuộc đối tượng quy định tại các điểm a, b, c và d khoản này nhưng tự nguyện thực hiện nghĩa vụ của người bệnh theo quy định của Bộ luật Dân sự.
3. Việc thay thế người đại diện được thực hiện như sau:
a) Trường hợp thay thế người đại diện quy định tại điểm a khoản 2 Điều này thì phải có xác nhận của người bệnh;
b) Trường hợp thay thế người đại diện quy định tại điểm b khoản 2 Điều này thì phải có xác nhận của người bệnh hoặc thành viên gia đình của người bệnh;
c) Trường hợp người đại diện là cha mẹ đối với con chưa thành niên thì khi thay thế người đại diện không phải có xác nhận của người bệnh;
d) Trường hợp người đại diện là người giám hộ, người do Tòa án chỉ định, người đại diện theo pháp luật của pháp nhân hoặc người được pháp nhân phân công thì việc thay thế người đại diện phải được thực hiện bằng quyết định của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền;
đ) Trường hợp người đại diện là người đại diện theo ủy quyền thì việc thay thế người đại diện phải được thực hiện bằng văn bản ủy quyền theo quy định.
4. Quyền và nghĩa vụ của người đại diện, hậu quả pháp lý của hành vi đại diện, thời hạn đại diện, phạm vi đại diện thực hiện theo quy định của Bộ luật Dân sự và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Việc xác định rõ các trường hợp nêu trên nhằm làm căn cứ hỗ trợ trong việc tiếp nhận và xử lý đối với người bệnh không có thân nhân. Trình, thủ tục và trách nhiệm của người hành nghề, cơ sở khám chữa bệnh trong việc tiếp nhận và xử lý đối với người bệnh không có thân nhân cũng được Luật này quy định rõ.
3. Thêm nhiều quyền của người bệnh
Luật mới đã bổ sung, sửa đổi theo hướng hoàn thiện, đầy đủ hơn một số quyền mà Luật cũ chưa quy định như:
– Được hướng dẫn cách tự chăm sóc, theo dõi, phòng ngừa tai biến.
– Được tôn trọng về tôn giáo, tình trạng sức khoẻ, điều kiện kinh tế (quy định cũ đang để không bị phân biệt giàu nghèo).
– Được giữ bí mật thông tin trong hồ sơ bệnh án và thông tin khác về đời tư đã cung cấp trong quá trình khám, chữa bệnh (quy định cũ chỉ nói về thông tin tình trạng sức khoẻ, đời tư ghi trong hồ sơ bệnh án).
– Được đọc, xem, sao chụp, ghi chép hồ sơ bệnh án.
– Được kiến nghị về các tồn tại, bất cập, khó khăn, vướng mắc… trong quá trình khám chữa bệnh.
– Được bồi thường khi có tai biến y khoa trừ trường hợp y, bác sĩ không có sai sót chuyên môn kỹ thuật được Hội đồng chuyên môn xác định.
– Khi nhận thuốc kê đơn, người bệnh sẽ nhận được đơn thuốc không có thực phẩm chức năng.
Đặc biệt là quyền “Không bị kỳ thị, phân biệt đối xử, ngược đãi, lạm dụng thể chất, lạm dụng tình dục trong quá trình khám bệnh, chữa bệnh”. Điều này nhằm giúp bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người bệnh khi sử dụng dịch vụ khám, chữa bệnh trước thực trạng nhiều bệnh nhân bị lạm dụng tình dụng, thậm chí ngược đãi trong khi điều trị.
Bên cạnh đó, người bệnh còn được bổ sung thêm quyền được kiến nghị về tồn tại, bất cập, khó khăn, vướng mắc và vấn đề khác trong quá trình khám bệnh, chữa bệnh tại Điều 14 Luật KBCB mới. Điều này, cho thấy ngành y tế đã quan tâm nhiều hơn về phía người bệnh, tạo điều kiện để người dân được tham gia góp ý nhằm hoàn thiện hơn nữa đối với chất lượng dịch vụ khám, chữa bệnh.
4. Thêm đối tượng được ưu tiên khám, chữa bệnh
Luật mới, cụ thể là khoản 2 Điều 3 Luật Khám, chữa bệnh 2023 quy định về nguyên tắc trong khám, chữa bệnh có nêu các đối tượng ưu tiên khám, chữa bệnh gồm:
– Người bệnh trong tình trạng cấp cứu.
– Trẻ em dưới 06 tuổi.
– Phụ nữ có thai.
– Người khuyết tật đặc biệt nặng, người khuyết tật nặng.
– Người từ đủ 75 tuổi trở lên.
– Người có công với cách mạng.
Lưu ý: Các đối tượng này phải phù hợp với đặc thù của cơ sở khám, chữa bệnh.
So với quy định cũ tại khoản 2 Điều 3 Luật Khám chữa bệnh 2009, Luật mới đã bổ sung thêm đối tượng được ưu tiên khám, chữa bệnh: Người khuyết tật đặc biệt nặng. Đồng thời, sửa điều kiện về tuổi của người bệnh (từ đủ 80 tuổi xuống còn đủ 75 tuổi).
Đồng thời, Luật mới cũng quy định ưu tiên ngân sách Nhà nước khám, chữa bệnh cho:
– Người có công với cách mạng, người cao tuổi, trẻ em, người khuyết tật.
– Người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, đang sống ở biên giới, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn.
– Người bị các bệnh: Tâm thần, phong, truyền nhiễm nhóm A, nhóm B.
(Điều 4 Luật KCB 2023)
5. Người bệnh sẽ được khám chữa bệnh lưu động, từ xa
Đây là một trong những điểm mới tại Luật KBCB 2023. Theo đó, khám chữa bệnh từ xa là hình thức khám, chữa bệnh mà bác sĩ không trực tiếp tiếp xúc với người bệnh và việc khám chữa bệnh được thực hiện thông qua thiết bị, công nghệ thông tin như điện thoại, ti vi, mạng internet…(khoản 19 Điều 2 Luật KBCB 2023). Nội dung về khám, chữa bệnh và hỗ trợ khám, chữa bệnh từ xa được quy định cụ thể tại Điều 80 Luật này.
Đồng thời, bổ sung thêm hình thức khám, chữa bệnh lưu động (Điều 79). Theo đó, các trường hợp khám, chữa bệnh lưu động gồm:
– Do cơ sở khám chữa bệnh cung cấp ngoài địa điểm ghi trong giấy phép hoạt động: Cơ sở khám chữa bệnh phải có đủ người, thiết bị y tế, cơ sở vật chất… trừ việc khám chữa bệnh tại nhà do nhân viên y tế thôn, bản, cô đỡ tại thôn, bản thực hiện.
– Khám, chữa bệnh tại nhà, khám sức khoẻ tại cơ quan, tổ chức: Cơ sở khám chữa bệnh phải có đủ người, thiết bị y tế, cơ sở vật chất… trừ việc khám chữa bệnh tại nhà do nhân viên y tế thôn, bản, cô đỡ tại thôn, bản thực hiện.
– Khám, chữa bệnh nhân đạo.
Đặc biệt, để thực hiện khám, chữa bệnh lưu động phải được cơ quan chuyên môn y tế thuộc Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh đồng ý trừ cơ sở khám chữa bệnh thuộc lực lượng vũ trang nhân dân khám, chữa bệnh cho đối tượng thuộc quyền quản lý của mình.
6. Thêm trường hợp người bệnh bắt buộc phải chữa bệnh
Theo quy định, Người bệnh có quyền không bị ép khám, chữa bệnh (khoản 4 Điều 10); Được từ chối khám, chữa bệnh nhưng phải cam kết tự chịu trách nhiệm bằng văn bản về việc từ chối của mình sau khi đã được bác sĩ tư vấn trừ trường hợp bắt buộc phải chữa bệnh nêu tại khoản 1 Điều 82 Luật KBCB năm 2023 (khoản 1 Điều 13).
Theo đó, các trường hợp bắt buộc chữa bệnh gồm:
– Người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A.
– Người mắc bệnh trầm cảm có ý muốn, hành vi tự sát; mắc tâm thần ở trạng thái kích động, có khả năng gây nguy hại cho bản thân hoặc người khác hoặc phá hoại tài sản (quy định mới này đã bổ sung “hành vi gây nguy hại cho bản thân, phá hoại tài sản so với Luật cũ).
– Trường hợp khác (bổ sung mới so với quy định cũ).
II. ĐỐI VỚI NGƯỜI HÀNH NGHỀ KHÁM BỆNH, CHỮA BỆNH
1. Thay đổi chứng chỉ hành nghề thành giấy phép hành nghề
Việc thay đổi chứng chỉ hành nghề thành giấy phép hành nghề là một bước tiến lớn trong ngành y tế. Theo đó, kể từ ngày 01/01/2024, ngành y tế sẽ không cấp chứng chỉ hành nghề vĩnh viễn cho các chức danh ngành y nữa mà sẽ thực hiện chuyển đổi và thay thế giấy phép hành nghề có hiệu lực 5 năm theo lộ trình của Chính Phủ. Giấy phép hành nghề khi hết hạn sẽ được gian hạn.
Bên cạnh đó, quy trình cấp giấy phép hành nghề được quy định hoàn toàn mới so với cấp chứng chỉ hành nghề. Thay vì đánh giá qua quá trình thực hành được thể hiện trong giấy xác nhận thực hành tương ứng thời hạn theo quy định đối với từng chức danh chuyên môn thì theo Luật KBCB mới, người hành nghề xin cấp giấy phép hành nghề sẽ trải qua kỳ thi kiểm tra năng lực do Hội đồng y khoa tổ chức kiểm tra và đánh giá. Điều này sẽ làm nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của người hành nghề.
Ngoài ra, Luật KBCB 2023 còn quy định điều kiện để gia hạn giấy phép hành nghề là phải cập nhật kiến thức y khoa để phục vụ tốt nhất cho người bệnh.
2. Mở rộng đối tượng hành nghề
Vẫn giữ nguyên các 6 chức danh hành nghề như trước đây bao gồm: Bác sỹ, y sỹ; Điều dưỡng viên; Hộ sinh viên; Kỹ thuật viên; Lương y; Người có bài thuốc gia truyền hoặc có phương pháp chữa bệnh gia truyền nhưng Luật KBCB 2023 đã bổ sung thêm 3 chức danh phải có giấy phép hành nghề gồm: Dinh dưỡng lâm sàng; Cấp cứu viên ngoại viện và Tâm lý lâm sàng. Đây là 3 chức danh mới và sẽ được chính phủ hướng dẫn cụ thể về điều kiện cấp giấy phép hành nghề cũng như phạm vi hành nghề đối với từng chức danh chuyên môn.
3. Thay đổi điều kiện hành nghề khám, chữa bệnh
Trước đây, Luật KBCB 2009 quy định Chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh được cấp cho người có đủ điều kiện hành nghề. Theo đó, điều 18 Luật KBCB 2009 quy định điều kiện để cấp chứng chỉ hành nghề đối với người Việt Nam và Điều kiện để cấp chứng chỉ hành nghề đối với người Việt Nam bao gồm:
1. Có một trong các văn bằng, giấy chứng nhận sau đây phù hợp với hình thức hành nghề khám bệnh, chữa bệnh:
a) Văn bằng chuyên môn liên quan đến y tế được cấp hoặc công nhận tại Việt Nam;
b) Giấy chứng nhận là lương y;
c) Giấy chứng nhận là người có bài thuốc gia truyền hoặc có phương pháp chữa bệnh gia truyền.
2. Có văn bản xác nhận quá trình thực hành, trừ trường hợp là lương y, người có bài thuốc gia truyền hoặc có phương pháp chữa bệnh gia truyền.
3. Có giấy chứng nhận đủ sức khỏe để hành nghề khám bệnh, chữa bệnh.
4. Không thuộc trường hợp đang trong thời gian bị cấm hành nghề, cấm làm công việc liên quan đến chuyên môn y, dược theo bản án, quyết định của Toà án; đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự; đang trong thời gian chấp hành bản án hình sự, quyết định hình sự của tòa án hoặc quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh; đang trong thời gian bị kỷ luật từ hình thức cảnh cáo trở lên có liên quan đến chuyên môn khám bệnh, chữa bệnh; mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Đối với người hành nghề khám, chữa bệnh là người nước ngoài thì ngoài các điều kiện trên, người hành nghề khám, chữa bệnh còn phải có lý lịch tư pháp được cơ quan có thẩm quyền của nước sở tại xác nhận. Có giấy phép lao động do cơ quan nhà nước có thẩm quyền về lao động của Việt Nam cấp theo quy định của pháp luật về lao động và đáp ứng điều kiện về sử dụng ngôn ngữ trong khám bệnh, chữa bệnh theo quy định của Luật KBCB 2009.
Tuy nhiên, Luật KBCB 2023 đã chuyển đổi và thay thế chứng chỉ hành nghề khám bệnh chữa bệnh thành giấy phép hành nghề. Do đó, điều kiện hành nghề khám, chữa bệnh sẽ có nhiều thay đổi, cụ thể:
khoản 1 Điều 19 Luật KBCB mới vẫn quy định tương ứng các điều kiện về sức khỏe hành nghề, ngôn ngữ hành nghề và không thuộc các các trường hợp cấm hành nghề. Đồng thời bổ sung thêm điều kiện người hành nghề được phép hành nghề là người đã đăng ký hành nghề tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trừ trường hợp không phải đăng ký hành nghề theo quy định tại khoản 3 Điều 36 Luật KBCB 2023. Ngoài ra, Cá nhân được khám bệnh, chữa bệnh mà không cần đáp ứng điều kiện về giấy phép hành nghề, đăng ký hành nghề và điều kiện về ngôn ngữ hành nghề trong các trường hợp sau đây:
a) Học viên, sinh viên, học sinh đang học tại cơ sở đào tạo thuộc khối ngành sức khỏe, người đang trong thời gian thực hành khám bệnh, chữa bệnh để cấp giấy phép hành nghề, người đang trong thời gian chờ cấp giấy phép hành nghề và chỉ được khám bệnh, chữa bệnh dưới sự giám sát của người hành nghề;
b) Nhân viên y tế thôn, bản, cô đỡ thôn, bản hoặc nhân viên y tế làm việc tại y tế cơ quan, đơn vị, tổ chức mà không thành lập cơ sở khám bệnh, chữa bệnh chỉ được khám bệnh, chữa bệnh trong phạm vi hoạt động và sau khi đã hoàn thành chương trình đào tạo theo nội dung chuyên môn, nghiệp vụ do Bộ trưởng Bộ Y tế quy định;
c) Đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 115 của Luật KBCB 2023;
d) Các đối tượng khác tham gia vào quá trình khám bệnh, chữa bệnh theo quy định của Chính phủ.
Bên cạnh đó Luật KBCB mới còn quy định: Người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài đã có giấy phép hành nghề do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền của nước ngoài cấp được khám bệnh, chữa bệnh nhân đạo theo đợt, hợp tác đào tạo về y khoa có thực hành khám bệnh, chữa bệnh hoặc chuyển giao kỹ thuật chuyên môn trong khám bệnh, chữa bệnh theo quy định của Luật này mà không cần đáp ứng điều kiện về đăng ký hành nghề và giấy phép hành nghề.
Người tham gia cấp cứu tại cộng đồng mà không phải là cấp cứu viên ngoại viện thì không phải đáp ứng các điều kiện hành nghề khám bệnh, chữa bệnh theo khoản 1 Điều 19 Luật KBCB 2023.
4. Bổ sung các trường hợp cấm trong hành nghề khám, chữa bệnh
Theo đó, Điều 7 Luật KBCB 2023 quy định bổ sung các trường hợp cấm khi hành nghề khám bệnh, chữa bệnh gồm:
– Hành nghề khám bệnh, chữa bệnh ngoài thời gian, địa điểm đã đăng ký hành nghề khám bệnh, chữa bệnh (sau đây gọi là đăng ký hành nghề), trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 36 của Luật này.
– Kê đơn, chỉ định sử dụng thuốc chưa được cấp phép lưu hành theo quy định của pháp luật về dược trong khám bệnh, chữa bệnh.
– Kê đơn thuốc, chỉ định thực hiện các dịch vụ kỹ thuật, thiết bị y tế, gợi ý chuyển người bệnh tới cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khác hoặc có hành vi khác nhằm trục lợi.
– Từ chối tham gia hoạt động khám bệnh, chữa bệnh khi có thiên tai, thảm họa, dịch bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A hoặc tình trạng khẩn cấp theo quyết định huy động, điều động của cơ quan, người có thẩm quyền, trừ trường hợp quy định tại điểm a và điểm b khoản 3 Điều 47 của Luật này.
– Lợi dụng hình ảnh, tư cách của người hành nghề để phát ngôn, tuyên truyền, khuyến khích người bệnh sử dụng phương pháp khám bệnh, chữa bệnh chưa được công nhận.
– Đăng tải các thông tin mang tính quy kết về trách nhiệm của người hành nghề, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khi xảy ra sự cố y khoa mà chưa có kết luận của cơ quan có thẩm quyền.
5. Bãi bỏ quy định cấm các cán bộ, công chức, viên chức y tế thành lập, tham gia thành lập hoặc tham gia quản lý, điều hành bệnh viện tư nhân
Bên cạnh việc thêm các trường hợp bị cấm trong hoạt động khám, chữa bệnh, thì Luật KBCB 2023 không còn quy định cấm các cán bộ, công chức, viên chức thành lập, tham gia thành lập hoặc tham gia quản lý, điều hành bệnh viện tư nhân. Cụ thể trước đây, Luật KBCB 2009 quy định rõ cấm tại khoản 13 Điều 6: “Cán bộ, công chức, viên chức y tế thành lập, tham gia thành lập hoặc tham gia quản lý, điều hành bệnh viện tư nhân hoặc cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được thành lập và hoạt động theo Luật doanh nghiệp và Luật hợp tác xã, trừ trường hợp được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cử tham gia quản lý, điều hành tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có phần vốn của Nhà nước”
Như vậy, khi Luật KBCB 2023 có hiệu lực, các cán bộ, công chức, viên chức y tế sẽ được thành lập, tham gia thành lập hoặc tham gia quản lý, điều hành bệnh viện tư nhân hoặc cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được thành lập và hoạt động theo Luật doanh nghiệp và Luật hợp tác xã nếu đáp ứng điều kiện theo quy định pháp luật.
6. Thêm trường hợp được từ chối, chậm cấp cứu
Trước đây, tại khoản 1 Điều 6 Luật năm 2009 cấm bác sĩ từ chối hoặc cố ý chậm cấp cứu người bệnh.
Nhưng so với quy định cũ, quy định mới tại khoản 2 Điều 7 Luật năm 2023. đã bổ sung thêm một số trường hợp được từ chối khám chữa bệnh gồm:
– Người bệnh và thân nhân xâm phạm thân thể, sức khoẻ, tính mạng của y, bác sĩ khi đang thực hiện nhiệm vụ trừ trường hợp người đó mắc bệnh tâm thần/bệnh khác không nhận thức, làm chủ được hành vi.
– Người bệnh yêu cầu phương pháp khám, chữa bệnh không phù hợp về chuyên môn kỹ thuật.
– Sau khi đã được tư vấn, vận động, thuyết phục nhưng người đại diện của người bệnh là người chưa thành niên/đã thành niên nhưng bị mất/hạn chế năng lực hành vi dân sự/có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi nhưng trước đó không có văn bản thể hiện nguyện vọng hợp pháp về việc khám, chữa bệnh quyết định không điều trị theo ý kiến của người đại diện và việc không đồng ý này có nguy cơ gây hại đến sức khoẻ, tính mạng của người bệnh.
Điều này nhằm đảm bảo an ninh trật tự tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
7. Chính sách miễn học phí đối với người học ngành y
Theo quy định cũ tại Điều 83 Luật Khám chữa bệnh 2009, Nhà nước sẽ miễn học phí với người học chuyên ngành giải phẫu bệnh, giám định pháp y, pháp y tâm thần.
Tuy nhiên, để giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân lực tại một số chuyên khoa, Điều 105 Luật KBCB 2023 quy định có chính sách khuyến khích, động viên người học các chuyên ngành: tâm thần, giải phẫu bệnh, pháp y, pháp y tâm thần, truyền nhiễm và hồi sức cấp cứu, cụ thể:
– Cấp học bổng khuyến khích: Người học chuyên ngành tâm thần, giải phẫu bệnh, pháp y, pháp y tâm thần, truyền nhiễm, hồi sức cấp cứu có kết quả học tập, rèn luyện đủ điều kiện được cấp học bổng.
– Cấp học bổng chính sách: Người học chuyên ngành tâm thần, giải phẫu bệnh, pháp y, pháp y tâm thần, truyền nhiễm, hồi sức cấp cứu đang làm việc tại cơ sở khám, chữa bệnh vùng đặc biệt khó khăn và khó khăn.
– Hỗ trợ người học chuyên ngành tâm thần, giải phẫu bệnh, pháp y, pháp y tâm thần, truyền nhiễm, hồi sức cấp cứu:
+ Toàn bộ học phí, hỗ trợ chi phí sinh hoạt toàn khoá: Học tại các trường đào tạo khối ngành sức khoẻ của Nhà nước.
+ Hỗ trợ tiền đóng học phí, chi phí sinh hoạt toàn khoá tương ứng với mức trên nếu học ở cơ sở đào tạo tư nhân.
Đặc biệt, Nhà nước khuyến khích cấp học bổng, trợ cấp cho người học.
Có thể thấy, quy định mới đã nêu chi tiết các dạng học bổng tương đương với các loại hình đào tạo của người học các chuyên ngành thuộc khối ngành sức khoẻ mà không phải chỉ quy định chung như trước.
8. Thay đổi trường hợp thu hồi giấy phép hành nghề
Cụ thể, trước đây Luật KBCB 2009 quy định người hành nghề không hành nghề trong thời gian 02 năm liên tục; Người hành nghề không hành nghề không cập nhật kiến thức y khoa trong thời gian 2 năm liên tiếp thì sẽ bị thu hồ chứng chỉ hành nghề. Tuy nhiên, Luật KBCB mới quy định Người hành nghề bị thu hồi giấy phép hành nghề khi không hành nghề trong thời gian 24 tháng liên tục nhưng nếu có tham gia chương trình đào tạo chuyên khoa trong thời gian này thì sẽ không bị thu hồi giấy phép (Điểm d khoản 1 Điều 35).
Bên cạnh đó, việc sai sót đối với chuyên môn trong khám, chữa bệnh của người hành nghề cũng có thể khiến người hành nghè bị thu hồi giấy phép hành nghề. Cụ thể, Luật KBCB mới đã bổ sung thêm trường hợp bị thu hồi giấy phép hành nghề khi Người hành nghề lần thứ hai bị Hội đồng chuyên môn xác định có sai sót chuyên môn kỹ thuật đến mức phải đình chỉ hành nghề trong thời hạn của giấy phép hành nghề; Hoặc Người hành nghề lần thứ hai bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định là có vi phạm đạo đức nghề nghiệp đến mức phải đình chỉ hành nghề trong thời hạn của giấy phép hành nghề. So với trước đây, Luật KBCB 2009 quy định: Người hành nghề được xác định có sai sót chuyên môn kỹ thuật gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng người bệnh thì bị thu hồi chứng chỉ hành nghề. Nếu không thuộc trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng người bệnh thì tùy theo tính chất, mức độ sai sót, Bộ trưởng Bộ Y tế hoặc Bộ trưởng Bộ Quốc phòng hoặc Giám đốc Sở Y tế đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động chuyên môn của người hành nghề trong thời hạn theo quy định theo quy định của pháp luật.
Bên cạnh đó, Luật KBCB mới cũng quy định thêm trường hợp người hành nghề được quyền tự đề nghị thu hồi giấy phép hành nghề. Người hành nghề thực hiện thủ tục cấp mới giấp phép hành nghề sau khi bị thu hồi theo quy định pháp luật.
8. Bổ sung quy định về đăng ký hành nghề
Trước đây, nội dung về đăng ký hành nghề không được quy định rõ tại Luật KBCB 2009 mà được quy định chi tiết tại Nghị định 109/2016/NĐ-CP quy định về cấp chứng chỉ hành nghề y. Theo đó, Nghị định này quy định:
– Người hành nghề chỉ được làm người chịu trách nhiệm chuyên môn kỹ thuật của một cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
– Người hành nghề chỉ được đăng ký làm người phụ trách một khoa của một cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Không được đồng thời làm người phụ trách từ hai khoa trở lên trong cùng một cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc đồng thời làm người phụ trách khoa của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khác.
– Người hành nghề chịu trách nhiệm chuyên môn kỹ thuật của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thể kiêm nhiệm phụ trách một khoa trong cùng một cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và phải phù hợp với phạm vi hoạt động chuyên môn trong chứng chỉ hành nghề đã được cấp.
– Người hành nghề tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được đăng ký làm người chịu trách nhiệm chuyên môn kỹ thuật của một cơ sở khám bệnh, chữa bệnh ngoài giờ.
– Người hành nghề tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của Nhà nước không được đăng ký làm người đứng đầu của bệnh viện tư nhân hoặc cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được thành lập và hoạt động theo Luật doanh nghiệp, Luật hợp tác xã, trừ trường hợp được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cử tham gia quản lý, điều hành tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có phần vốn của Nhà nước.
– Người hành nghề đã đăng ký làm người chịu trách nhiệm chuyên môn kỹ thuật của một cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được đăng ký hành nghề ngoài giờ tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khác.
– Người hành nghề được đăng ký hành nghề tại một hoặc nhiều cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nhưng không được đăng ký hành nghề cùng một thời gian tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khác nhau và tổng thời gian làm ngoài giờ không quá 200 giờ theo quy định của Bộ luật lao động. Người hành nghề phải bảo đảm hợp lý về thời gian đi lại giữa các địa điểm hành nghề đã đăng ký.
– Người hành nghề đã đăng ký hành nghề ở một cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khi thực hiện việc khám bệnh, chữa bệnh theo chế độ luân phiên người hành nghề, khám bệnh, chữa bệnh nhân đạo hoặc thực hiện kỹ thuật chuyên môn theo hợp đồng giữa các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh với nhau thì không phải đăng ký hành nghề tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh này.
So với nội dung về nguyên tắc đăng ký hành nghề tại Luật KBCB 2023 thì những nội dung tại Luật mới có phần ít “khắt khe” hơn so với Nghị định đang có hiệu lực này. Cụ thể, Điều 36 Luật KBCB 2023 quy định:
Người hành nghề được đăng ký hành nghề tại nhiều cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nhưng không được trùng thời gian khám bệnh, chữa bệnh giữa các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
Người hành nghề được đăng ký làm việc tại một hoặc nhiều vị trí chuyên môn sau đây trong cùng một cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nhưng phải bảo đảm chất lượng công việc tại các vị trí được phân công:
a) Khám bệnh, chữa bệnh theo giấy phép hành nghề;
b) Phụ trách một bộ phận chuyên môn;
c) Chịu trách nhiệm chuyên môn của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
Người hành nghề được khám bệnh, chữa bệnh mà không phải đăng ký hành nghề trong các trường hợp sau đây:
a) Hoạt động cấp cứu ngoài cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, trừ cấp cứu viên ngoại viện;
b) Được cơ quan, người có thẩm quyền huy động, điều động tham gia hoạt động khám bệnh, chữa bệnh trong trường hợp xảy ra thiên tai, thảm họa, dịch bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A hoặc tình trạng khẩn cấp;
c) Khám bệnh, chữa bệnh nhân đạo theo đợt;
d) Khám bệnh, chữa bệnh trong quá trình chuyển giao kỹ thuật chuyên môn, hỗ trợ chuyên môn kỹ thuật ở cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khác trong thời gian ngắn hạn;
đ) Trường hợp khác theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế.
III. ĐỐI VỚI CƠ SỞ KHÁM BỆNH, CHỮA BỆNH
1. Thay đổi hình thức tổ chức của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh
Điều 48 Luật KBCB 2023 đã bổ sung thêm 03 hình thức tổ chức của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh gồm: bệnh xá thuộc lực lượng vũ trang nhân dân; Cơ sở cấp cứu ngoại viện; Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh y học gia đình (Trước đây là Phòng khám chuyên khoa, bác sỹ gia đình); Bãi bỏ cơ sở chuẩn đoán và cơ sở dịch vụ y tế, và bổ sung loại hình cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khác theo quy định của Chính Phủ.
2. Thay đổi điều kiện hoạt động của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
Trước đây, Luật KBCB 2009 quy định, điều kiện hoạt động của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh là phải có: 1. Có quyết định thành lập của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh do Nhà nước thành lập hoặc giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc giấy phép đầu tư theo quy định của pháp luật đối với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khác. 2. Có giấy phép hoạt động do Bộ trưởng Bộ Y tế, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng hoặc Giám đốc Sở Y tế cấp (Điều 42).
Tuy nhiên, Luật KBCB 2023 quy định ngoài điều kiện phải có giấy phép hoạt động ra thì cơ sở khám bệnh, chữa bệnh theo Luật KBCB 2023 phải bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng cơ bản theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 57 của Luật này trong quá trình hoạt động.
Theo đó, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bắt buộc cơ sở phải tự đánh giá chất lượng khám bệnh, chữa bệnh theo bộ tiêu chuẩn chất lượng cơ bản do Bộ Y tế ban hành theo định kỳ hằng năm và phải cập nhật kết quả tự đánh giá lên Hệ thống thông tin về quản lý hoạt động khám bệnh, chữa bệnh để làm căn cứ cho việc kiểm tra, đánh giá, cũng như công khai thông tin về chất lượng của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh (Điều 58). Bên cạnh đó, Luật KBCB vẫn giữa nguyên quy định khuyến khích cơ sở khám bệnh, chữa bệnh áp dụng tiêu chuẩn chất lượng cao hơn do tổ chức trong nước, tổ chức nước ngoài ban hành được Bộ Y tế thừa nhận
3. Thay đổi trường hợp đình chỉ hoạt động và thu hồi giấy phép đối với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh
Trước đây Điều 48 Luật KBCB 2009 quy định giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh sẽ bị thu hồi nếu Sau 12 tháng, kể từ ngày được cấp giấy phép hoạt động mà cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không hoạt động; Hoặc Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tạm dừng hoạt động trong thời gian 12 tháng liên tục hoặc chấm dứt hoạt động. Thì Luật KBCB mới tại Điều 56 đã quy định thời hạn này tăng lên 24 tháng. Ngoài ra, khi bị đình chỉ hoạt động theo quy định mà khi hết thời hạn đình chỉ, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không hoàn thành việc khắc phục đầy đủ các nội dung yêu cầu tại văn bản đình chỉ thì cũng sẽ bị thu hồi giấy phép hoạt động. Bên cạnh đó, Luật KBCB mới còn bổ sung thêm trường hợp cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được quyền tự xin thu hồi giấy phép hoạt động. Ngoài ra,
Trong trường hợp phát hiện cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có sai sót chuyên môn hoặc không bảo đảm một trong các điều kiện quy định tại Điều 43 của Luật này thì tùy theo tính chất, mức độ sai sót, Bộ trưởng Bộ Y tế hoặc Bộ trưởng Bộ Quốc phòng hoặc Giám đốc Sở Y tế đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động chuyên môn của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
4. Bổ sung thêm các quyền mới và trách nhiệm cho cơ sở khám bệnh, chữa bệnh
Cụ thể, Điều 59 Luật KBCB 2023 quy định bổ sung thêm các quyền như:
– Giao kết hợp đồng khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế với cơ quan bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật về bảo hiểm y tế; giao kết hợp đồng với các tổ chức bảo hiểm khác theo quy định của pháp luật về kinh doanh bảo hiểm để khám bệnh, chữa bệnh.
– Hợp tác với các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài trong hoạt động khám bệnh, chữa bệnh.
– Được tổ chức cung cấp các dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ theo yêu cầu của người bệnh, người đại diện của người bệnh.
– Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tư nhân được tham gia đấu thầu hoặc được Nhà nước đặt hàng cung cấp một số dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh trong danh mục dịch vụ sự nghiệp công do ngân sách nhà nước bảo đảm hoặc hỗ trợ một phần kinh phí.
Về trách nhiệm, Luật KBCB 2023 bổ sung các trách nhiệm như:
– Niêm yết đồng thời giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, giá dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ theo yêu cầu tại cơ sở và trên Hệ thống thông tin về quản lý hoạt động khám bệnh, chữa bệnh. – Tổ chức lực lượng bảo vệ, bảo đảm các điều kiện về cơ sở vật chất để bảo đảm an ninh, trật tự phù hợp với hình thức tổ chức, quy mô của cơ sở; phối hợp với cơ quan công an có thẩm quyền trong việc tổ chức triển khai thực hiện các biện pháp bảo đảm an ninh, trật tự tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; thông báo cơ quan công an có thẩm quyền trên địa bàn để phối hợp triển khai các biện pháp bảo vệ người bệnh là người bị bạo lực, xâm hại.
– Giới thiệu, chuyển người bệnh đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khác phù hợp tình trạng bệnh và yêu cầu của người bệnh trong các trường hợp sau đây:
+ Tình trạng bệnh vượt quá khả năng chuyên môn hoặc không thuộc phạm vi hoạt động chuyên môn của cơ sở;
+ yêu cầu của người bệnh, người đại diện của người bệnh và được sự đồng ý của người hành nghề trực tiếp điều trị cho người bệnh hoặc người trực lâm sàng;
+ Tạm dừng hoặc bị đình chỉ hoạt động, thu hồi giấy phép hoạt động;
+ Gặp sự cố bất khả kháng mà không thể tiếp tục thực hiện việc tiếp nhận, điều trị cho người bệnh.
– Tham gia các hoạt động y tế dự phòng theo quy định của pháp luật.
– Mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp trong hoạt động khám bệnh, chữa bệnh theo quy định của Chính phủ.
5. Luật hóa Hội đồng Y khoa quốc gia
Về Hội đồng Y khoa Quốc gia, đây là tổ chức do Chính phủ thành lập, có chức năng đánh giá độc lập năng lực hành nghề khám bệnh, chữa bệnh. Cụ thể, Hội đồng này có nhiệm vụ xây dựng, ban hành bộ công cụ và tổ chức kiểm tra đánh giá năng lực hành nghề khám bệnh, chữa bệnh; đồng thời, tiếp nhận, giải quyết kiến nghị, khiếu nại, tố cáo về kết quả kiểm tra đánh giá. Hội đồng Y khoa là mô hình lần đầu có tại Việt Nam, còn mới, chưa rõ, nên Chính phủ quyết định tổ chức và hoạt động.
Để nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của người hành nghề và thể chế hóa quan điểm của Đảng về công tác khám bệnh, chữa bệnh, Luật quy định mở rộng đối tượng hành nghề – thay đổi từ việc cấp giấy phép hành nghề theo văn bằng chuyên môn sang quy định cấp giấy phép hành nghề theo chức danh chuyên môn.
6. Quy định về kê đơn thuốc điện tử
Việc áp dụng kê đơn thuốc điện tử, bệnh án điện tử và các thông tin này phải kết nối với Hệ thống thông tin về quản lý hoạt động khám bệnh, chữa bệnh để kiểm soát, giám sát chất lượng cung cấp dịch vụ của người hành nghề và liên thông kết quả khám bệnh, chữa bệnh giữa các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
7. Cải cách, nâng cao chất lượng dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh
Căn cứ theo Điều 60 Luật KBCB 2023 đã bổ sung quy định bắt buộc cơ sở phải tự phải đánh giá chất lượng khám bệnh, chữa bệnh theo bộ tiêu chuẩn chất lượng cơ bản do Bộ Y tế ban hành theo định kỳ hằng năm và phải cập nhật kết quả tự đánh giá lên Hệ thống thông tin về quản lý hoạt động khám bệnh, chữa bệnh để làm căn cứ cho việc kiểm tra, đánh giá, cũng như công khai thông tin về chất lượng của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Đồng thời, Luật vẫn giữ nguyên quy định khuyến khích các cơ sở áp dụng bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng quốc tế.
Bổ sung quy định cơ sở khám bệnh, chữa bệnh phải ứng dụng công nghệ thông tin (điểm d khoản 2 Điều 52) nhằm mục tiêu từng bước liên thông kết quả khám bệnh, chữa bệnh giữa các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, tạo thuận lợi cho người bệnh, đồng thời cũng là giải pháp để quản lý hoạt động hành nghề của các tổ chức, cá nhân.
Phát triển hoạt động khám bệnh, chữa bệnh từ xa để góp phần đạt được việc bao phủ sức khỏe toàn dân bằng cách cải thiện khả năng tiếp cận của người bệnh với các dịch vụ y tế có chất lượng, hiệu quả về chi phí, mọi lúc mọi nơi, đặc biệt đối với các bệnh ít nghiêm trọng, mạn tính cần được chăm sóc lâu dài và thường xuyên.
Quy định về khám bệnh chữa bệnh từ xa tại Điều 80 nhằm góp phần đạt được việc bao phủ sức khỏe toàn dân bằng cách cải thiện khả năng tiếp cận của người bệnh với các dịch vụ y tế có chất lượng, hiệu quả về chi phí, mọi lúc mọi nơi, đặc biệt đối với các bệnh ít nghiêm trọng, mạn tính cần được chăm sóc lâu dài và thường xuyên…Ngoài ra, Việc tổ chức khám bệnh, chữa bệnh từ xa giúp các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh giảm nguồn lực đầu tư cho y tế. Bên cạnh đó, Người bệnh tiếp cận được với các thầy thuốc có tay nghề cao thường tập trung chủ yếu ở các thành thị, vùng kinh tế, xã hội để được điều trị hiệu quả ngay ở tuyến tỉnh, tuyến huyện mà không phải đến bệnh viện của trung ương. Từ đó giúp giảm chi phí điều trị và giảm quá tải cho các bệnh viện ở Trung ương.
KHUYẾN NGHỊ CỦA LUẬT 3S:
[1] Đây là Bài viết khái quát chung về vấn đề pháp lý mà quý Khách hàng, độc giả của Luật 3S đang quan tâm, không phải ý kiến pháp lý nhằm giải quyết trực tiếp các vấn đề pháp lý của từng Khách hàng. Do đó, bài viết này không xác lập quan hệ Khách hàng – Luật sư, và không hình thành các nghĩa vụ pháp lý của chúng tôi với quý Khách hàng.
[2] Nội dung bài viết được xây dựng dựa trên cơ sở pháp lý là các quy định pháp luật có hiệu lực ngay tại thời điểm công bố thông tin, đồng thời bài viết có thể sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy (nếu có). Tuy nhiên, lưu ý về hiệu lực văn bản pháp luật được trích dẫn trong bài viết có thể đã thay đổi hoặc hết hiệu lực tại thời điểm hiện tại mà mọi người đọc được bài viết này. Do đó, cần kiểm tra tính hiệu lực của văn bản pháp luật trước khi áp dụng để giải quyết các vấn đề pháp lý của mình hoặc liên hệ Luật 3S để được tư vấn giải đáp.
[3] Để được Luật sư, chuyên gia tại Luật 3S hỗ trợ tư vấn chi tiết, chuyên sâu, giải quyết cho từng trường hợp vướng mắc pháp lý cụ thể, quý Khách hàng vui lòng liên hệ Luật 3S theo thông tin sau: Hotline: 0363.38.34.38 (Zalo/Viber/Call/SMS) hoặc Email: info.luat3s@gmail.com
[4] Dịch vụ pháp lý tại Luật 3S:
Tư vấn Luật | Dịch vụ pháp lý | Luật sư Riêng | Luật sư Gia đình | Luật sư Doanh nghiệp | Tranh tụng | Thành lập Công ty | Giấy phép kinh doanh | Kế toán Thuế – Kiểm toán | Bảo hiểm | Hợp đồng | Phòng pháp chế, nhân sự thuê ngoài | Đầu tư | Tài chính | Dịch vụ pháp lý khác …
